สถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจในวรรณคดีอุทยานวรรณคดีลิลิตพระลอ อนุสรณ์สถานแห่งความรัก พระลอ พระเพื่อน พระแพง ในอุทยานลิลิตพระลอ นอกจากนี้ยังมีการสร้างจุดสนใจต่างๆตามเหตุการณ์สำคัญในวรรณคดีลิลิตพระลอรวม 13 แห่ง ไว้อีกด้วย
พระธาตุพระลอ ปรากฏในทะเบียนวัด ว่าได้ประกาศให้เป็นวัด เมื่อปีพ.ศ.2300 ได้รับพระราชทาน วิสุคามสีมา เมื่อปีพ.ศ.2325ซึ่งตรงกับ ปีที่สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ จากการเล่า สืบต่อกันมา องค์พระธาตุหินส้มในอดีต “พระธาตุพระลอ” เดิมทีชื่อว่า “ธาตุหินส้ม” ซึ่งอยู่ในบริเวณ เวียงเก่าชื่อว่า “เวียงหินส้ม” จากการบอกเล่า สภาพภูมิประเทศแบ่งออกเป็นสองเวียง ด้วยคู่ร่อง(กำแพงดิน)แวดล้อมอยู่คือ “เวียงเหนือ” (สถานที่วัดพระธาตุพระลอ และโรงเรียนบ้านธาตุพระลอในปัจจุบัน) และ อีกเวียงหนึ่ง คือ “เวียงใต้” (สถานที่บ้านต้นผึ้งในปัจจุบัน) ซึ่งเวียงสองนี้เรียกว่า “เวียงหินส้ม” จะมีกำแพงดินสามชั้น ล้อมรอบมองเห็นเป็นตระหง่านศรัทธาเข้ามาบูรณะซ่อมแซม แผ้วถางอยู่มาไม่นาน ได้มีนายสว่าง บุญปถัมน์ มาเป็นนายอำเภอสอง จึงได้ชักชวนข้าราชการ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน คณะศรัทธา ร่วมกันบูรณะ แผ้วถางใหม่ และ เปลี่ยนชื่อว่า “พระธาตุพระลอ” โดยถือเอาวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 7 เหนือ(ตรงกับเดือน 5 ใต้) หรือช่วงเดือนเมษายนของทุกปีเป็นวันประเพณีขึ้นธาตุและสืบต่อกันมาเป็นประจำทุกปีจนถึงปัจจุบัน จากหลักฐาน จึงสรุปได้ว่า เรื่องพระลอเป็นตำนานเล่าขาน มีโบราณวัตถุ และโบราณสถาน ที่ใช้อ้างอิง และสนับสนุน สอดคล้อง ตามเนื้อเรื่องโดยเฉพาะ อรรถรสทางภาษา และสาระของวรรณคดีลิลิตพระลอ มีความสมบูรณ์ เป็นอมตะรักแฝงคติธรรม แนววิถีชีวิตของมนุษย์ใน ลักษณะพุทธปรัชญา อวสานลงด้วยอนิจจัง ทุกข์ อนัตตา…ลิลิตพระลอ เป็นลิลิตสุภาพที่มีร่ายสุภาพ และโคลงสุภาพเป็นส่วนใหญ่ วรรณคดีสโมสรยกให้เป็นยอดลิลิต สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ประทานอธิบาย เกี่ยวกับหนังสือลิลิตว่า วรรณคดีลิลิตพระลอ แต่งในสมัยอยุธยา เป็นนิทานเรื่อง ทางอาณาเขตล้านนา(คือมณฑลพายัพ) แผ่นดินพระองค์ใดพระองค์หนึ่ง ทรงพระราชนิพนธ์ เมื่อยังดำรงพระยศเป็นพระราชโอรสแต่ง ในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ในระหว่าง พ.ศ.1991 จนถึงพ.ศ.2026
[mappress mapid=”463″]
